Hayao Miyazaki người xây giấc mơ tuổi thơ cho bao thế hệ

Hayao Miyazaki người xây giấc mơ tuổi thơ cho bao thế hệ là một trong những vị đạo diễn thiên tài của thế kỷ 21. Nhắc đến ông người ta lại nhớ ngay đến những bộ phim hoạt hình 2D, với những nét đặc trưng chẳng thể lẫn vào đâu được.

Hayao Miyazaki là ai?

Hayao Miyazaki (宮崎 駿, sinh ngày 5 tháng 1 năm 1941, tại Tokyo, Nhật Bản ) là một đạo diễn, nhà làm phim hoạt hình và vẽ tranh biếm họa. Ông chính là người đồng sáng lập Studio Ghibli và là cha đẻ của nhiều bộ phim hoạt hình nổi tiếng, gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ.

Hiện ông giữ chức Chủ tịch Quỹ Văn hóa Hoạt hình Tưởng niệm Tokuma và Bảo tàng Nghệ thuật Hoạt hình Thành phố Mitaka (Bảo tàng Ghibli). Và cũng là một thành viên tích cực của Tổ chức Totoro no Furusato.

Sinh ra tại phường Bunkyō của Tokyo, Nhật Bản, Hayao Miyazaki theo học Khoa học Chính trị và Kinh tế tại Đại học Gakushuin (trường Hoàng gia Nhật) và sau đó gia nhập Toei Animation vào năm 1963 với tư cách là một họa sĩ hoạt hình.

Cha của Miyazaki là giám đốc của Miyazaki Airplane, ông là một nhà sản xuất và chuyên chế tạo các bộ phận cho máy bay chiến đấu Zero. Công việc kinh doanh của gia đình đã truyền cho Miyazaki một tình yêu bay bổng với máy bay và nó đã trở thành biểu tượng trong hầu hết các bộ phim sau này của ông.

Hiện nay, ông đang sinh sống và làm việc ở Tokorozawa, Saitama và là một người hút thuốc nổi tiếng. Vào mùa thu năm 1965, ông kết hôn với Akemi Miyazaki và có hai con là Goro Miyazaki và Keisuke Miyazaki. Nhóm máu của Hayao Miyazaki là nhóm O.

Con đường đến với phim hoạt hình của Hayao Miyazaki

Tại Đại học Gakushuin, ông tham gia Hội Văn học Thiếu nhi (Nhóm Nghiên cứu Văn hóa Thiếu nhi) với niềm đam mê vẽ manga bởi mục tiêu của ông là trở thành một họa sĩ truyện tranh chuyên nghiệp. Tuy nhiên, sau nhiều cơ duyên ông quyết định chuyển sang thế giới phim hoạt hình.

Sau khi tốt nghiệp Đại học Gakushuin, ông đã gia nhập Toei Animation với tư cách là một họa sĩ hoạt hình. Tại đây, ông đã phải vật lộn với chế độ làm việc không ngừng nghỉ, vật vã như những công nhân. Thế nhưng, ông chưa bao giờ ngừng ước mơ trở thành một họa sĩ phim hoạt hình.

Hayao Miyazaki rất say mê bộ phim hoạt hình dài tập do Liên Xô sản xuất - Nữ hoàng tuyết (1957). Bộ phim đó cùng với một số bộ phim khác đã thúc đẩy Miyazaki cố gắng gắn bó với công việc trong lĩnh vực hoạt hình. Gulliver's Travels Beyond the Moon(1965) cũng là nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho nhà làm phim hoạt hình trẻ tuổi mới chớm nở.

Không lâu sau đó, ông đã được thăng chức làm tổng thư ký cho Liên đoàn Lao động Hoạt hình Toei, và nỗ lực cải thiện cách đối xử với các nhà làm phim hoạt hình tại đây.

Ở Toei, ông đã trải qua nhiều cấp bậc khác nhau, thực hiện các dự án như phim truyền hình như: Ōkami shōnen Ken (Wolf Boy Ken) và thực hiện bộ phim đầu tay của đạo diễn Takahata là Taiyō no ōji: Horusu no daibōken (Hoàng tử bé Bắc Âu hay Hoàng tử mặt trời) vào năm 1968.

Sau khi rời Tōei vào năm 1971, Miyazaki cùng với Takahata, tiếp tục làm việc cho các hãng phim khác nhau trong suốt những năm 70. Trong suốt giai đoạn này, ông đã không gặp may mắn, Miyazaki đã liên tục thất bại với rất nhiều phim như: Monkey Punch Lupin the Third Part I (1971), Pippi, ..v..v.. .

Sau nhiều bại, Hayao Miyazaki cũng bắt đầu tích lũy được kinh nghiệm và tạo nên một số tác phẩm nổi bật cho các phim ngắn như: Panda kopanda ( Panda! Go Panda! ) và bộ phim dài đầu tiên của Miyazaki vào năm 1979 là Rupan sansei: Kariosutoro no shiro (Lupin III: Castle of Cagliostro) - một câu chuyện phiêu lưu kể về tên trộm quý ông Lupin và những người đồng hương của anh ta.

Phong cách cá nhân của Miyazaki trở nên rõ ràng hơn trong bộ phim anime Kaze no tani no Naushika (Nàng công chúa ở Thung lũng gió), được chuyển thể từ bộ truyện tranh cùng tên mà mà ông viết hàng tháng cho tạp chí Animage. Câu chuyện theo chân Naushika - một công chúa và là chiến binh bất đắc dĩ, trong cuộc hành trình của cô qua một thế giới bị tàn phá về môi trường.

Năm 1984, ông cùng với Isao Takahata, Toshio Suzuki và Yasuyoshi Tokuma đồng sáng lập Studio Ghibli. Sau khi Ghibli hoạt động độc lập (rời khỏi Tokuma Shoten) vào năm 2005, ông được bổ nhiệm làm Hội đồng quản trị.

Trong suốt sự nghiệp của mình, ông đã giành được nhiều giải thưởng danh giá. Trong đó, phải kể đến giải Gấu vàng tại Liên hoan phim quốc tế Berlin và giải Oscar với Phim truyện hoạt hình hay nhất cho Spirited Away (Vùng đất linh hồn).

Năm 2005, Miyazaki nhận giải Sư tử vàng trọn đời dành cho các nhà làm phim đẳng cấp thế giới xuất sắc tại Liên hoan phim quốc tế Venice. 

Năm 2006, ông được chọn vào ủy ban tuyển chọn Giải thưởng Viện hàn lâm. Miyazaki đã được chọn hai lần trước đó, nhưng đã từ chối vì ông muốn tập trung vào các hoạt động sáng tạo của mình.

Năm 2014, ông trở thành người Nhật Bản thứ hai giành được giải thưởng danh dự của Viện Hàn Lâm. Không lâu sau đó, ông đã tuyên bố giải nghệ sau bộ phim hoạt hình cuối cùng của mình là The Wind Rises.

Vào năm 2016, ông nghỉ hưu để thực hiện một bộ phim mới là How Do You Live và dự kiến phát hành vào 16/05/2026.

Hãng phim hoạt hình Ghibli và người xây đi giấc mơ

Studio Ghibli được thành lập vào năm 1985 nhờ sự đầu tư từ Tokuma Shoten. Các sản phẩm phim đều nhận được tài trợ bởi Tokuma. Doanh thu phòng vé đáng thất vọng ban đầu của bản phát hành Castle in the Sky năm 1986 và My Neighbor Totoro năm 1988 sau đó đã được bù đắp nhờ vào doanh thu bán hàng thứ cấp và phát hành dưới dạng video gia đình.

Castle in the Sky - 1986

Ngoài lề: Mặc dù Castle in the Sky không đạt được doanh thu về phòng vé như mong đợi. Nhưng nhạc phim chủ đề Carrying You được sáng tác bởi nhạc sĩ thiên tài Joe Hisaishi trở thành một trong những bản nhạc huyền thoại và nổi tiếng tại Nhật và nhiều nước Châu Á lúc bấy giờ. Nó cũng là một trong những bài hát mà Mèo rất thích!

Ngoài ra, vào năm 1986, sau khi bộ phim Lupin III của Mamoru Oshii không được sản xuất, Oshii được bổ nhiệm làm đạo diễn tại Studio Ghibli. Sau đó, ông đã sản xuất Anchor, được viết bởi Miyazaki.

Top 10 phim anime được đạo diễn bởi Hayao Miyazaki

Tại Ghibli, ông đã đạo diễn nhiều bộ phim hoạt hình như: My Neighbor Totoro (Hàng xóm của tôi là Totoro), Kiki's Delivery Service (Cô phù thủy nhỏ Kiki), Howl's Moving Castle (Ngôi nhà di động của Howl), The Wind Rises (Câu chuyện về gió) hay Princess Mononoke (Công chúa sói Mononoke), ..v..v.. .

1. My Neighbor Totoro

My Neighbor Totoro (Hàng xóm của tôi là Totoro) là một phim hoạt hình được sản xuất vào năm 1988, được viết kịch bản và đạo diễn bởi Hayao Miyazaki. Tác phẩm có thể coi là một trong những phim hoạt hình lớn đầu tiên của Miyazaki, bộ phim mang thông điệp ý nghĩa về môi trường, nội dung vui tươi, trong sáng. Và cũng là tác phẩm mở màn cho các dòng phim hoạt hình vẽ bằng tay sau này của Miyazaki.

Tuy nhiên, vào thời điểm đó, My Neighbor Totoro không đạt được doanh thu phòng vé như mong đợi. Nhưng Totoro lại trở thành một biểu tượng văn hóa của Nhật Bản lúc bấy giờ. Các sản phẩm như gấu bông, gối ngủ, quà lưu niệm, ..v..v.. đều được làm hình của Totoro và mang về doanh thu cho hãng.

2. Kiki's Delivery Service

Kiki's Delivery Service - Dịch vụ giao hàng của phù thủy Kiki (1989) ban đầu được cho là do Sunao Katabuchi đạo diễn, nhưng đã phải bỏ dở sau một vấn đề với các nhà tài trợ. Vậy nên, Miyazaki đã nhận nhiệm vụ chỉ đạo. Kiki là cú HIT phòng vé lớn đầu tiên của Ghibli, và nhờ thành công của nó, hãng phim đã có thể thuê thêm nhân tài và mở rộng hoạt động của mình.

Đặc biệt, bộ phim có đến 2 ca khúc chủ đề cho phần mở đầu và phần kết thúc. Giai điệu của 2 ca khúc cũng được sáng tác dựa tình huống phim với giai điệu vui tươi khi Kiki vẫn có thể bay được và giai điệu trầm buồn khi Kiki mất khả năng bay.

3. Porco Rosso

Porco Rosso hay Kurenai no Buta (1992) ban đầu được lên kế hoạch sản xuất như một đoạn phim ngắn dài khoảng 45 phút, để chiếu trên các chuyến bay của Japan Airlines, nhưng khái niệm dần dần được mở rộng và nó được phát hành dưới dạng phim anime dài. Bộ phim lấy bối cảnh tại Nam Tư, tuy nhiên sự bùng nổ của Chiến tranh Nam Tư vào năm 1991 đã ảnh hưởng đến Miyazaki, khiến ông tạo nên một giai điệu ảm đạm hơn cho bộ phim.

Ngoài lề: nhạc phim của Porco Rosso là một bản hòa tấu giữa piano và kèn Saxophone và được sáng tác bởi Joe Hisaishi. Bạn nên thử nghe bài hát này vào buổi tối, những đêm mưa buồn, lãng mạn.

4. Whisper of the Heart

Đối với Whisper of the Heart (Lời thì thầm của trái tim) sản xuất năm 1995, được đạo diễn bởi Yoshifumi Kondo, nhưng được Hayao Miyazaki phụ trách viết kịch bản, sản xuất, điều hành sản xuất, dàn dựng và thiết kế bản vẽ gốc. 

Bộ phim được chuyển thể từ manga cùng tên của tác giả Aoi Hiirai. Đây cũng là phiên bản chiếu rạp đầu tiên của Ghibli mà không phải do Hayao Miyazaki hay Isao Takahata làm đạo diễn. Tuy nhiên, bộ phim này không đạt được nhiều tiếng vang cho lắm.

5. Princess Mononoke

Princess Mononoke (Công chúa Mononoke) được phát hành vào năm 1997, đã đạt kỷ lục về doanh thu phòng vé tại Nhật Bản. Bộ phim có chủ đề về môi trường, tuy nhiên một số cảnh trong phim đã bị yêu cầu cắt bỏ khi công chiếu tại thị trường nước ngoài, nhưng Miyazaki đã bác bỏ đề nghị này và đồng ý dãn nhãn PG-13 cho bộ phim.

Mononoke đã chứng tỏ là một trong những tác phẩm đắt giá nhất của Ghibli cho đến nay, và sự áp lực từ thành công đó đã khiến Miyazaki phải xin nghỉ hưu sớm. Tuy nhiên, ông đã trở lại làm việc ngay sau đó.

6. Spirited Away

Spirited Away được phát hành vào năm 2001, và là một HIT lớn ở Nhật Bản và trên toàn thế giới. Bộ phim đã lập kỷ lục mới với 23,5 triệu lượt người xem và đạt được doanh thu phòng vé đáng kinh ngạc là 30,8 tỷ yên.

Bộ phim đã nhận được giải thưởng Gấu vàng, được đánh giá cao tại Liên hoan phim Quốc tế Berlin và giành được Giải thưởng Viện hàn lâm cho Phim hoạt hình hay nhất năm 2003.

Tại cuộc họp báo sau khi hoàn thành bộ phim, Miyazaki một lần nữa tuyên bố nghỉ hưu với lý do: "Không thể làm được một bộ phim hoạt hình dài tập nữa."

7. Howl's Moving Castle

Năm 2004, Ghibli phát hành Howl's Moving Castle (Căn nhà di dộng của Howl). Ban đầu nó được cho là do Mamoru Hosoda đạo diễn, nhưng Hosada đã bỏ dở vì sự khác biệt về mặt sáng tạo. Vào ngày thứ hai ra mắt, bộ phim đã thu về 1,1 triệu lượt người xem với hơn 1,48 tỷ yên doanh thu phòng vé.

Howl's lập kỷ lục về doanh thu phòng vé đứng thứ hai mọi thời đại tại Nhật Bản. Phim đã giành được giải Osella tại Liên hoan phim quốc tế Venice và giải Phim hoạt hình hay nhất của Hiệp hội phê bình phim New York. Bộ phim cũng được đề cử một lần nữa cho Giải thưởng Viện hàn lâm năm đó.

8. Tales from Earthsea

Tales from Earthsea (Huyền thoại đất liền và đại dương) được phát hành vào năm 2006. Miyazaki không làm đạo diễn cho bộ phim này, tuy nhiên, ông tham gia vào việc giám sát và hỗ trợ con trai mình là Miyazaki Gorō - đạo diễn chính của bộ phim.

Điều đáng buồn là bộ phim đã không đạt được sự thành công như mong đợi. Và cũng cho thấy nhiều sự hạn chế về khả năng làm đạo diễn của con trai ông là Miyazaki Gorō. Và cho đến hiện nay thì Gorō cũng chẳng có bộ phim nào thật sự tạo ra tiếng vang.

9. Cô bé người cá Ponyo

Vào ngày 19 tháng 7 năm 2008, Ponyo (Cô bé người cá Ponyo) được phát hành. Một tháng sau khi công chiếu, kỷ lục phòng vé Nhật Bản của bộ phim đã vượt 10 tỷ yên. 

Trong quá trình sản xuất Ponyo, Miyazaki đã nói rằng tác phẩm này sẽ là bộ phim hoạt hình cuối cùng mà ông có thể làm việc về thể chất. 

Thế nhưng, sau khi bộ phim ra mắt, Miyazaki đã rất sốc khi biết rằng Howl's Moving Castle có lượng người xem nhiều hơn Ponyo, và điều này đã thúc đẩy ông "làm một bộ phim khác".

10. The Wind Rises

The Wind Rises hay câu chuyện về Gió (Gió Nổi) được phát hành vào năm 2013, là một bộ phim hoạt hình dã sử, được viết kịch bản và đạo diễn bởi Miyazaki. Cũng trong năm này, The Wind Rises là bộ phim hoạt hình có doanh thu cao nhất tại Nhật Bản.

Phim đã nhận được nhiều giải thưởng lớn như: giải Viện Hàn lâm Nhật Bản cho phim hoạt hình hay nhất, và các đề cử danh giá như: đề cử giải Oscar cho phim hoạt hình hay nhất, đề cử Quả cầu vàng cho phim nói tiếng nước ngoài hay nhất.

Lưu ý: các bộ phim được sản xuất tại Ghibli không nhất thiết được đạo diễn bởi Hayao Miyazaki. Vẫn có rất nhiều bộ phim thành công, được thực hiện bởi những đạo diễn khác. Do đó, các bạn đừng nhầm lẫn một số bộ phim như: Loài mèo trả ơn (The Cat Returns) của đạo diễn Hiroyuki Morita, Ngọn đồi hoa hồng anh của đạo diễn Miyazaki Gorō (kịch bản của Hayao Miyazaki), ..v..v..  như một số trang đăng tải nhé!

Các trích dẫn nổi tiếng trong phim của Hayao Miyazaki

Hayao Miyazaki không đơn thuần chỉ là một đạo diễn thiên tài, ông còn được xem là một người uyên bác. Tất cả các bộ phim của ông đều mang một thông điệp riêng và có chiều sâu. Những câu nói của Hayao Miyazaki từ các bộ phim của ông cũng sẽ khiến bạn phải kinh ngạc về người đàn ông này.

"Dù bạn có bao nhiêu vũ khí, cho dù công nghệ của bạn có tuyệt vời đến đâu, thế giới không thể sống thiếu tình yêu!"

- Sheeta, 'Castle In The Sky', 1986.

"Trái đất nói với tất cả chúng ta, và nếu chúng ta lắng nghe, chúng ta có thể hiểu."

- Uncle Pomme, 'Castle In The Sky', 1986.

"Cây đại thụ. Nó đã có từ lâu lắm rồi, hồi xưa con người và cây cối là bạn của nhau."

- Tatsuo, 'My Neighbor Totoro', năm 1988.

 "Mọi người hãy thử cười đi. Sau đó, bất cứ điều gì khiến bạn sợ hãi sẽ biến mất."

- 'My Neighbor Totoro', năm 1988.

"Chúng ta có thể bay bằng tinh thần của mình."

- 'Dịch vụ giao hàng của Kiki', 1989.

"Chỉ cần làm theo trái tim của bạn, và tiếp tục mỉm cười."

- 'Dịch vụ giao hàng của Kiki', 1989.

"Bạn không thể thay đổi số phận của mình. Tuy nhiên, bạn có thể vươn lên để thích ứng nó."

- Công chúa Mononoke, 'Công chúa Mononoke', 1997.

"Cuộc sống là đau khổ. Thật là khó khăn. Thế giới bị nguyền rủa, nhưng bạn vẫn tìm thấy lý do để tiếp tục sống."

- Osa, 'Công chúa Mononoke', 1997.

"Một khi bạn đã gặp ai đó, bạn sẽ không bao giờ thực sự quên được họ. Chỉ mất một thời gian để ký ức của bạn quay trở lại."

- Zeniba, 'Spirited Away', 2001.

"Một điều bạn luôn có thể tin tưởng là trái tim luôn thay đổi."

- Bù nhìn, 'Howl's Moving Castle', 2004.

"Người ta nói rằng ngọn lửa tốt nhất sẽ cháy sáng nhất khi ở trong hoàn cảnh tồi tệ nhất."

- Sophie, 'Howl's Moving Castle', 2004.

"Bạn đừng bao giờ đánh giá người khác bằng vẻ bề ngoài của họ."

- Lisa, 'Ponyo', 2008.

"Cuộc sống thật bí ẩn và kỳ diệu."

- Lisa, 'Ponyo', 2008.

"Cảm hứng mở ra tương lai. Công nghệ sẽ bắt kịp."

- 'The Wind Rises', 2013.

Miyazaki và những câu nói nổi tiếng

Bên cạnh các các câu nói nổi tiếng được trích dẫn trong phim hoạt hình của ông thì Hayao Miyazaki vẫn có rất nhiều những câu nói hay, nổi tiếng trong cuộc sống hàng ngày và thể hiện rõ tâm quyết làm phim của ông.

“Chưa bao giờ có một tác phẩm nghệ thuật nào được tạo ra mà không phản ánh đúng thời gian của chính nó."

"Tất cả những bộ phim của tôi đều là của những đứa con của tôi.".

"Tôi muốn làm một bộ phim để nói với bọn trẻ rằng 'thật tốt khi được sống.'"

"Những người trẻ tuổi bị bao quanh bởi những thứ ảo. Những người làm phim hoạt hình chỉ có thể rút ra từ những trải nghiệm của chính họ về nỗi đau, cú sốc và cảm xúc."

"Chúng tôi thể hiện sự hận thù, nhưng là dùng nó là để cho thấy rằng có nhiều thứ quan trọng hơn. Chúng tôi thể hiện một lời nguyền, để cảm nhận được niềm vui được giải phóng."

"Nếu [hoạt hình vẽ tay] là một nghề thủ công sắp chết, chúng ta không thể làm gì với nó. Nền văn minh vẫn tiếp tục. Tất cả các họa sĩ vẽ phác họa bây giờ đang ở đâu? Các nghệ sĩ phong cảnh đang ở đâu? Họ đang làm gì? Thế giới đang thay đổi. Tôi đã rất may mắn được làm công việc tương tự trong 40 năm. Điều đó hiếm có ở bất kỳ thời đại nào. "

"Sự vĩ đại của một tâm trí được quyết định bởi độ sâu của sự đau khổ trong nó."

"Nhiều bộ phim của tôi có những nữ chính mạnh mẽ - những cô gái dũng cảm, tự chủ, không suy nghĩ chín chắn về việc chiến đấu, vì những gì họ tin tưởng là bằng cả trái tim. Họ sẽ cần một người bạn, hoặc một người ủng hộ, nhưng không bao giờ là một vị cứu tinh . Bất kỳ người phụ nữ nào cũng có khả năng trở thành một anh hùng như bất kỳ người đàn ông nào."

"Trong thế giới này của chúng ta, nếu muốn bay thì con chim sẻ phải sống như diều hâu."

"Khái niệm miêu tả cái ác và sau đó tiêu diệt nó - tôi biết đây được coi là xu hướng chủ đạo, nhưng tôi nghĩ nó thật là tệ. Vô vọng."

"Đời ta như gió ... hay như âm thanh. Ta ra đời, cộng hưởng với nhau ... Rồi tàn lụi."

"Con người có cả mong muốn tạo ra và hủy diệt."

Không phải nhà làm phim nào cũng trở thành huyền thoại, không phải bộ phim nào cũng thành công và gây tiếng vang lớn. Nhưng với Hayao Miyazaki ông không chỉ được xem là huyền thoại trong giới làm phim hoạt hình mà còn người đi xây giấc mơ tuổi thơ cho biết bao thế hệ trẻ - giờ đã là những người trưởng thành. Chắc chắn rằng, những bộ phim của ông vẫn sẽ sống mãi trong lòng công chúng, được phát hành rộng rãi cho nhiều thế hệ sau hơn nữa bởi ý nghĩa và thông điệp nhân văn của chúng.

--- Mèo Vlog ---